รู้จักโรคสูญเสียการทรงตัว(SCA) คร่าชีวิต “เสธ.วีร์” เจ้าของเพจดัง

วันที่ 3 ก.ค. 2567 มีรายงานข่าวเศร้าถึงการจากไปของ พ.อ.วีร์ โรจนวงศ์ นายทหารสื่อสารประจำประจำกรมทหารสื่อสาร ช่วยราชการกองส่งกำลังบำรุง กรมการทหารสื่อสาร กองทัพบก เจ้าของเพจ “เสธ. วีร์ ชีวิตที่ไม่ยอมแพ้” ซึ่งเป็นเพจเผยแพร่ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับ “โรคสูญเสียการทรงตัว” และให้กำลังใจชีวิต ทำให้ “โรคสูญเสียการทรงตัว” กลับมาเป็นที่สนใจอีกครั้งหนึ่ง

เสธ.วีร์ ได้เคยเล่าถึงอาการป่วยของตนเองไว้ว่าเริ่มจากมีคนสังเกตเห็น และทักเรื่องการเดินของตนว่ามีลักษณะเซ ไม่มั่นคง เหมือนประสบอุบัติเหตุมา เมื่อไปตรวจก็พบว่าตนเองนั้นป่วยเป็นโรคสูญเสียการทรงตัว ประเภทที่ 3 หรือ Spinocerebellar Ataxia Type 3 (SCA3)

ก่อนที่จะไปรู้จักกับโรคสูญเสียการทรงตัว หรือ โรคกล้ามเนื้อเสียการประสานงานจากสมองน้อยและไขสันหลัง จะต้องพูดถึงภาวะกล้ามเนื้อเสียสหการ(Ataxia) เสียก่อน

ภาวะกล้ามเนื้อเสียสหการ หรืออาจเรียกอย่างลำลองว่า อาการเซ คือ ภาวะที่กล้ามเนื้อทำงานไม่ประสานสัมพันธ์กันในขณะที่มีการเคลื่อนไหว ไม่สามารถขยับไปอย่างที่ใจต้องการ ซึ่งนอกจากการเดินเซแล้ว ยังมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น การหยิบจับสิ่งของไม่อยู่มือ การเขียนหนังสือไม่ได้ หรือการพูดไม่ชัด ฯลฯ ซึ่งเป็นอุปสรรคในชีวิตประจำวัน

โดยภาวะกล้ามเนื้อเสียสหการ อาจจะแบ่งกลุ่มออกเป็นกลุ่มต่างๆ ตามแต่สาเหตุของความผิดปกติ คือ

• อาการเซที่เกิดจากการบาดเจ็บรุนแรงหรือโรคต่าง ๆ ที่ทำให้สมองและเส้นประสาทเกิดความเสียหาย (Acquired Ataxia) เช่น โรคหลอดเลือดสมอง โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็งหรือโรคเอ็มเอส เนื้องอกในสมอง การขาดสารอาหาร
• อาการเซจากการถ่ายทอดยีนผ่านทางพันธุกรรมจากพ่อแม่ผิดปกติ (Hereditary Ataxia) ซึ่งจะพัฒนาอาการขึ้นอย่างช้า ๆ ในเวลานานหลายปี โดยอาการเซที่พบได้บ่อยในกลุ่มนี้ คือ โรคกล้ามเนื้อเสียการประสานงานแบบเฟรดริก (Friedreich Ataxia)
• อาการเซที่เกิดจากสมองถูกทำลายเป็นเวลานานโดยไม่ทราบสาเหตุ (Idiopathic Late-Onset Cerebellar Ataxia: ILOCA)

โรคกล้ามเนื้อเสียการประสานงานจากสมองน้อยและไขสันหลัง หรือ Spinocerebellar Ataxia (SCA) นั้นเป็นภาวะกล้ามเนื้อเสียสหการที่อยู่ในกลุ่มเดียวกันกับโรคกล้ามเนื้อเสียการประสานงานแบบเฟรดริก (Friedreich Ataxia) คือเกิดจากการถ่ายทอดยีนส์ทางพันธุกรรม ที่ทำให้การทำงานทำให้สมองน้อย (cerebellum) ไขสันหลัง (spinal cord) และระบบประสาทนอกส่วนกลาง (peripheral nervous system) ซึ่งอยู่บริเวณไขสันหลังของผู้ป่วยทำงานผิดปรกติเนื่องจากมีการฝ่อลีบลง ส่งผลต่อการควบคุมกล้ามเนื้อในร่างกาย

โรค SCA นี้เป็นโรคที่พบไม่บ่อยและมีอุบัติการณ์การเกิดโรคเพียงแค่ 2.7-5.6 ต่อประชากรโลก 100,000 ราย แต่ลักษณะเด่นหนึ่งของโรคคือสามารถถ่ายทอดให้สู่รุ่นลูกได้ถึง 50:50 เลยทีเดียว

โดย  SCA จะมีการแบ่งเป็นประเภทหรือ Type ต่างๆ กัน มากกว่า 30 แบบ ในแต่ละแบบจะมีอาการแสดง อายุของผู้ป่วยที่เริ่มเป็นโรค และลักษณะการถ่ายทอดทางพันธุกรรมจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับตำแหน่งของยีนบนโครโมโซมของผู้ป่วย  SCA ประเภทที่ 3 ที่ พ.อ.วีร์ เป็นนั้นเป็นประเภทที่พบได้บ่อยที่สุดในไทย

อาการผิดปกติมักเริ่มปรากฏตั้งแต่วัยเริ่มเจริญพันธุ์ จนไปถึงช่วงก่อนวัยผู้ใหญ่ โรคนี้ปรากฏโดยช้าและรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ ความสามารถในการเคลื่อนไหวทางกายภาพของผู้ป่วยจะเสื่อมสภาพลงตามลำดับและสูญเสียไปในที่สุด แต่ขณะเดียวกันระบบจิตใจและความรู้สึกนึกคิดของผู้ป่วยจะยังคงเป็นปกติ

อาการผิดปกติของผู้ป่วยที่สังเกตเห็นได้ คือ

• อาการส่ายสั่น (Intention Tremor)
• พูดไม่ชัด (Dysarthria)
• อาการตากระตุก (Nystagmus)
• มีความบกพร่องด้านการกะระยะ (Dysmetria)
• มีความบกพร่องในการเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็วและสลับกัน (Dysdiadochokinesis)
• มีปัญหาด้านการกินหรือการกลืน
• ทำกิจวัตรประจำวันได้ลำบาก เช่น ตักข้าวได้ยาก ติดกระดุมไม่ได้ หยิบจับสิ่งของลำบาก
• การทรงตัวไม่มั่นคง (Impaired balance), เดินได้ไม่มั่นคง มีอาการเซได้ง่าย, ล้มหรือสะดุดบ่อยครั้ง

หากสังเกตพบว่าตนเองหรือคนใกล้ตัวมีอาการเช่นนี้ ควรรีบพบแพทย์โดยเร็ว เพื่อตรวจหาสาเหตุ ถึงแม้ว่าปัจจุบันยังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่การทำการภาพบำบัด รวมถึงการรับประทานวิตามินหรือสารแอนตี้ออกซิแดนท์บางชนิดก็ช่วยบรรเทาอาการ และชะลอการเสื่อมของสมองให้ช้าลงได้

ที่มา:

• https://www.thaihealth.or.th/?p=296010
• https://pt.mahidol.ac.th/knowledge/?p=2603
• https://www.pobpad.com/%E0%B9%80%E0%B8%8B
• https://www.thaijoneuro.com/journal/f4c9909230414d28a5dacdf2c91e6e20
• https://www.facebook.com/neurologistp/posts/pfbid035G65yCSCYaSgmYbsWR8trszHpWtu5VJPg9EbWHKNuBfVBHQqcytho3KF6U1xaSs3l
• https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B8%B7%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B9%84%E0%B8%82%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87