เปิดผลทดสอบครีมกันแดด 20 รายการ จากคนดังในโลกออนไลน์เป็นเจ้าของ/พรีเซ็นเตอร์

(12 มี.ค. 68) สภาผู้บริโภค ร่วมกับนิตยสารฉลาดซื้อ มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค จัดแถลงข่าว “ผลทดสอบค่า SPF ครีมกันแดด” ซึ่งรวบรวมรายชื่อผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางกลุ่มผลิตภัณฑ์บำรุงผิวจากผู้มีชื่อเสียงหรือผู้มีอิทธิพลในโลกออนไลน์ที่เป็นเจ้าของผลิตภัณฑ์

การทดสอบครั้งนี้ได้ส่งตัวอย่างวิเคราะห์ที่ห้องปฏิบัติการที่ได้รับการรับรองมาตรฐานสากล และเทียบข้อมูลโดยอ้างอิงตามประกาศคณะกรรมการเครื่องสำอาง เรื่อง การแสดงค่าความสามารถในการป้องกันแสงแดดของเครื่องสำอางที่มีสารป้องกันแสงแดด พ.ศ.2560 ภายใต้ พ.ร.บ.เครื่องสำอาง พ.ศ.2558

โสภณ หนูรัตน์ หัวหน้าฝ่ายคุ้มครองและพิทักษ์สิทธิผู้บริโภค สภาผู้บริโภค กล่าวว่า การสำรวจและเฝ้าระวังในครั้งนี้ ได้เลือกผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางกลุ่มผลิตภัณฑ์บำรุงผิวโดยเน้นผลิตภัณฑ์ที่ผู้มีชื่อเสียงหรือผู้มีอิทธิพลในโลกออนไลน์ หรือ อินฟลูเอนเซอร์ (Influencer) บางคนมีอิทธิพลต่อการตัดสินใจเลือกซื้อสินค้าของผู้บริโภค บางคนเป็นเจ้าของผลิตภัณฑ์ของสารที่มีการโฆษณาต่อผู้บริโภคและสารที่มีความเสี่ยงต่อสุขภาพของผู้บริโภค เพราะความเชื่อใจจึงทำให้ผู้บริโภคอาจละเลยการตรวจสอบเรื่องคุณภาพความปลอดภัยของตัวผลิตภัณฑ์

การเลือกกลุ่มครีมกันแดดมาทดสอบ เนื่องจากเป็นสินค้าราคาค่อนข้างสูง และต้องใช้บ่อยในสภาพอากาศของเมืองไทย จึงเห็นว่า ผู้บริโภคควรมีข้อมูลเพื่อช่วยในการตัดสินใจเลือกซื้อสินค้า ดังนั้น เพื่อยกระดับมาตรฐานความปลอดภัยของสินค้ารวมถึงคุ้มครองผู้บริโภค จึงมีความเป็นต้องมีกฎหมายออกมากำกับดูแล ซึ่งสภาผู้บริโภคเตรียมจัดทำ “ร่างจริยธรรมของอินฟลูเอนเซอร์” เพื่อให้กลุ่มคนเหล่านี้ต้องปรับตัวตามมาตรฐานทางจริยธรรมที่สูงขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการเปิดเผยอย่างชัดเจนว่าเนื้อหาใดได้รับการสนับสนุน การนำเสนอข้อมูลที่เป็นข้อเท็จจริง และการใส่ใจผลกระทบระยะยาวต่อผู้ติดตามและสังคมโดยรวม

ด้าน ทัศนีย์ แน่นอุดร บรรณาธิการนิตยสารฉลาดซื้อ และรองผู้อำนวยการมูลนิธิเพื่อผู้บริโภค มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค กล่าวว่า นิตยสารฉลาดซื้อได้สุ่มเก็บตัวอย่างสินค้าครีมกันแดดจากอินฟลูเอนเซอร์ จำนวน 20 รายการ โดยคัดเลือกจากผลิตภัณฑ์ที่มีอินฟลูเอนเซอร์เป็นเจ้าของหรือเป็นพรีเซ็นเตอร์ ที่มียอดผู้ติดตามเกินหนึ่งแสนคนและสุ่มซื้อจากความนิยมของตัวผลิตภัณฑ์

ทั้งนี้ ได้มีการสุ่มซื้อจากร้านค้าทางการ รวม 20 ตัวอย่าง ได้แก่ แพลตฟอร์มออนไลน์ Tiktok shop จำนวน 10 ตัวอย่าง, Shopee 9 ตัวอย่าง และเว็บไซต์ Karmart 1 ตัวอย่าง ระหว่างวันที่ 15 – 28 มกราคม 2568 และส่งตัวอย่างวิเคราะห์ที่ห้องปฏิบัติการที่ได้รับการรับรองมาตรฐานสากล

จากนั้นเปรียบเทียบผลทดสอบการแสดงค่าความสามารถในการป้องกันแสงแดดของเครื่องสำอางที่มีสารป้องกันแสงแดด โดยอ้างอิงตามประกาศคณะกรรมการเครื่องสำอาง เรื่อง การแสดงค่าความสามารถในการป้องกันแสงแดดของเครื่องสำอางที่มีสารป้องกันแสงแดด พ.ศ. 2560

ตัวอย่างที่สุ่มทดสอบ มีการแสดงฉลากแสดงยี่ห้อ ดังนี้

BEMIND HYA BRIGHT BODY SUNSCREEN บีมายด์ ไฮยา ไบรท์ บอดี้ ซันสกรีน

NANGNGAM SUNSCREEN Lifting & Whitening นางงาม ซันสกรีน เซรั่ม ลิฟติ้ง แอนด์ ไวท์เทนนิ่ง

Cho Blur & Cover Foundation โช เบลอ แอนด์ คัฟเวอร์ ฟาวเดชั่น

THA BY NONGCHAT Acne ฑาบายน้องฉัตร แอคเน่ ซันสกรีน

Elite CARE Reflected Snow Sunscreen อีลิทแคร์ รีเฟลค สโนว ซันสกรีน

INGU Super-Light Soothing Sunscreen อิงกุ ซูเปอร์-ไลท์ ซูธธิ่ง ซันสกรีน

INGU Aqua Defense Hybrid Sunscreen อิงกุ อควา ดีเฟนซ์ ไฮบริด ซันสกรีน

eve’s HYBRID PROTECTOR SUN GELอีฟส์ ไฮบริด โพรเทคเตอร์ ซัน เจล

BESTLOVE DAILY UV PROTECTION เบสท์เลิฟ เดลี่ ยูวี โพรเทคชั่น

MOLECULOGY STARTER SUNSCREEN โมเลกุลโลจี้ สตาร์ทเตอร์ ซันสกรีน

SIBLING DAILY AQUA SHIELD ALL UV SUNSCREEN ซิบลิ้ง เดลี่ อควา ชิลด์ ออล ยูวี ซันสกรีน

BEMIND INORGANIC SUNSCREEN CERAMIDE SERUM บีมายด์ อินออร์แกนิก ซันสกรีน เซราไมด์ เซรั่ม

BEMIND BEBASE ORGANIC SUNSCREEN บีมายด์ บีเบส ออร์แกนิก ซันสกรีน

Cho PERFECT ALL IN 1 CC CREAM โซ เพอร์เฟค ออล อิน วัน ซีซี ครีม

DR.MOM High Defence Sunscreen Natural ดอกเตอร์มัม ไฮ ดิเฟนซ์ ซันสกรีน เนเชอรัล

Cho SKIN ORGANIC HYBRID SUNSCREEN SERUM โช ออร์แกนิค ไฮบริด ซันสกรีน เซรั่ม

SEWA ULTRA HYBRID SUNSCREEN เซวา อัลตร้า ไฮบริด ซันสกรีน

ROSEGOLD MIKU SUNLESS MILKY AQUA+ โรสโกลด์ มิกุ ซันเลส มิลกี้ อะควา พลัส

EVE’S SMOOTH SUNSCREEN อีฟส์ สมูธ ซันสกรีน

Smith TOTAL SUNSCREEN with Elix-IR & Liposhield HEV สมิทธิ์ โทเทิล ซันสกรีน

ผลการทดสอบ พบว่า

ผลิตภัณฑ์มีการแสดงฉลากค่าประสิทธิภาพ SPF50 จำนวน 6 ตัวอย่างและ SPF50+ จำนวน 14 ตัวอย่าง (การแสดงค่า SPF50 หรือ SPF50+ หมายความว่าต้องมีค่า SPF ตั้งแต่ 50 ขึ้นไป ซึ่งเป็นระดับของประสิทธิภาพในเกณฑ์สูงมาก)

ผลิตภัณฑ์มีการแสดงค่า PA+++ จำนวน 2 ตัวอย่าง และ ค่า PA++++ จำนวน 18 ตัวอย่าง (PA คือ ค่าความสามารถในการป้องกันรังสียูวีเอ โดยการแสดงค่า PA ที่มีเครื่องหมายบวก 3-4 ตัว หมายถึงจะมีประสิทธิภาพในการป้องกันรังสียูวีเอที่สูงขึ้น โดย PA+++ คือ มีค่า UVAPF อยู่ระหว่าง 8-<16 เป็นการแสดงประสิทธิภาพในการป้องกันรังสียูวีเอในระดับสูง และ PA++++ คือ มีค่า UVAPF อยู่ที่ตั้งแต่ 16 ขึ้นไป หมายถึง มีประสิทธิภาพในการป้องกันรังสียูวีเอในระดับสูงมาก)

ผลทดสอบค่าประสิทธิภาพ SPF พบว่า 15 ตัวอย่างแสดงฉลากค่า SPF ตรงตามผลทดสอบ โดยมี 5 ตัวอย่างที่มีค่า SPF ไม่ตรงกับที่แสดงไว้บนฉลาก ได้แก่ INGU Super-Light Soothing Sunscreen อิงกุ ซูเปอร์-ไลท์ ซูธธิ่ง ซันสกรีน ผลทดสอบได้ 45.3 (ประสิทธิภาพสูง) , Elite CARE Reflected Snow Sunscreen อีลิทแคร์ รีเฟลค สโนว ซันสกรีน ผลทดสอบได้ 29.2 (ประสิทธิภาพปานกลาง) , BESTLOVE DAILY UV PROTECTION เบสท์เลิฟ เดลี่ ยูวี โพรเทคชั่น ผลทดสอบได้ 23.6 (ประสิทธิภาพปานกลาง) , EVE’S SMOOTH SUNSCREEN อีฟส์ สมูธ ซันสกรีน ผลทดสอบได้ 11.4 และ Smith TOTAL SUNSCREEN with Elix-IR & Liposhield HEV สมิทธิ์ โทเทิล ซันสกรีน ผลทดสอบได้ 8.4 (ประสิทธิภาพต่ำ) สามารถดูเรื่องเกณฑ์การแสดงประสิทธิภาพได้ที่ หมายเหตุ)

ผลทดสอบ ค่าความสามารถในการป้องกันรังสียูวีเอ หรือ ค่า PA พบว่า 16 ตัวอย่างแสดงฉลาก PA ตรงตามผลทดสอบ โดยมี 4 ตัวอย่าง ที่มีการแสดงค่า PA ไม่เป็นไปตามที่แสดงไว้บนฉลาก ได้แก่ Elite CARE Reflected Snow Sunscreen อีลิทแคร์ รีเฟลค สโนว ซันสกรีน (แสดงฉลาก PA++++) ผลทดสอบ 12.9 (UVAPF) หรือเทียบตามประกาศฯ คือ PA+++ , BESTLOVE DAILY UV PROTECTION เบสท์เลิฟ เดลี่ ยูวี โพรเทคชั่น (แสดงฉลาก PA++++) ผลทดสอบ 8.2 (UVAPF) หรือ เทียบตามประกาศฯ คือ PA+++, EVE’S SMOOTH SUNSCREEN อีฟส์ สมูธ ซันสกรีน (แสดงฉลาก PA+++) ผลทดสอบ 4.4 (UVAPF) หรือเทียบตามประกาศฯ คือ PA++ และ Smith TOTAL SUNSCREEN with Elix-IR & Liposhield HEV สมิทธิ์ โทเทิล ซันสกรีน (แสดงฉลาก PA++++) ผลทดสอบ 3.9 (UVAPF) หรือเทียบตามประกาศฯ คือ PA+

ข้อสังเกต

การแสดงฉลากเรื่องค่าประสิทธิภาพ SPF50 รวมถึงค่าความสามารถในการป้องกันรังสียูวีเอ หรือ PA ที่พบว่ามีผลการทดสอบไม่ตรงกับที่กล่าวอ้างบนฉลากนั้น กฎหมายจะคุ้มครองประเด็นนี้อย่างไร

ผลทดสอบค่า SPF ที่สูงกว่า 50 นั้น ไม่ได้ส่งผลต่อประสิทธิภาพการป้องกันรังสียูวีบี เพราะกฎหมายกำหนดว่า สามารถแสดงค่าประสิทธิภาพได้แค่ 50 หรือ 50+ เท่านั้น ซึ่งจัดอยู่ในเกณฑ์ประสิทธิภาพสูงมากแล้ว

จากการแสดงฉลากของผลิตภัณฑ์ พบว่า การแสดงวันผลิต ที่ระบุของแต่ละผลิตภัณฑ์ มีการแสดงรูปแบบที่หลากหลาย ซึ่งอาจทำให้ผู้บริโภคเกิดความสับสน

ขณะที่ ผศ.ภก.ปรุฬห์ รุจนธำรงค์ อาจารย์ประจำคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และที่ปรึกษานิตยสารฉลาดซื้อ มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค กล่าวว่า หลักการใช้สารในเครื่องสำอาง ต้องข้อกำหนด ประเด็น นั่นคือ หากเป็น “วัตถุห้ามใช้” หมายถึง ต้องไม่มีสารนั้นอยู่ในส่วนผสมแม้แต่นิดเดียว”

แต่หากเป็น “วัตถุอาจใช้ ” นั่นคือ มีการกำหนดปริมาณสารสูงสุดในส่วนผสมของผลิตภัณฑ์ หากเกินกว่านั้น จะกลายเป็นเครื่องสำอางที่มีวัตถุที่ห้ามใช้เป็นส่วนผสมในการผลิตเครื่องสำอางทันที จึงต้องดูว่าสารป้องกันแสงแดดเป็นสารชนิดไหน และใส่ลงในผลิตภัณฑ์เป็นไปตามปริมาณที่กำหนดหรือไม่ ส่วนเครื่องสำอางที่มีค่า SPF ตั้งแต่ 50 ขึ้นไป กฎหมายไทยให้แสดงเป็น SPF50+ ถ้าฉลากเครื่องสำอางอ้างว่ามี SPF เท่าไร แต่ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการไม่ถึงตามที่อ้าง ฉลากเครื่องสำอางนั้นจะมีลักษณะที่ใช้ข้อความไม่เป็นความจริง ซึ่งเป็นฉลากที่ทำให้เกิดความเข้าใจผิดในสาระสสำคัญของเครื่องสำอางและฝ่าฝืน พ.ร.บ.เครื่องสำอาง พ.ศ. 2558 มาตรา 22 วรรคสอง

(1) ซึ่งมีบทลงโทษตามกฎหมาย กล่าวคือ หากยังมีการวางขายผลิตภัณฑ์กลุ่มนี้ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 3 เดือน ปรับไม่เกิน 3 หมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ ตามมาตรา 67 วรรคสอง ส่วนผู้ผลิต ผู้นำเข้าจะมีโทษตามมาตรา 67 วรรคหนึ่ง คือ โทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือน หรือปรับไม่เกิน 5 หมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

หมายเหตุ

– SPF ( Sunburn Protection Factor ) เป็นค่าที่วัดประสิทธิภาพของครีมกันแดดในการป้องกัน การไหม้แดงของผิวจากรังสียูวีบี (UVB)

– ส่วน ค่า PA ( Protection grade of UVA ) ในครีมกันแดด ที่ใช้วัดประสิทธิภาพในการป้องกันรังสี UVA ที่เรียกว่า Persistent Pigment Darkening หรือ PPD และรายงานผลออกมาเป็นค่า PA ไล่ระดับตั้งแต่ PA+ ถึง PA++++ (PA+ ถึง PA++++ เป็นค่าการป้องกัน UVA ริเริ่มโดยสมาคมอุตสาหกรรมเครื่องสำอางประเทศญี่ปุ่นในปี ค.ศ. 2006 )

*ดูประกาศคณะกรรมการเครื่องสำอาง เรื่อง การแสดงค่าความสามารถในการป้องกันแสงแดดของเครื่องสำอางที่มีสารป้องกันแสงแดด พ.ศ.2560 ได้ที่ https://cosmetic.fda.moph.go.th/interesting-law/08-15cosmetic.fda.moph.go.th