ม.นเรศวรเปิดตัว ‘ข้าวพระองค์ขาว’ ผลผลิตไร่ละตัน

(1 พ.ค. 68) ณ แปลงวิจัยการปรับปรุงพันธุ์ข้าว วิชชาลัยข้าวและชาวนา มหาวิทยาลัยนเรศวร อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก มีการแถลงข่าวผลการวิจัยการปรับปรุงพันธุ์ข้าวสายพันธุ์ใหม่ ชื่อว่า “ข้าวพระองค์ขาว”  โดย ดร.ภาวัช วิจารัตน์ อาจารย์ประจำภาควิชาวิทยาศาสตร์การเกษตร คณะเกษตรศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยนเรศวร

ซึ่งข้าวสายพันธุ์พระองค์ขาว เป็นข้าวเจ้าพันธุ์แท้ ไม่ไวต่อช่วงแสง เกิดจากการปรับปรุงพันธุ์ข้าวระหว่างข้าวพันธุ์หอมสุโขทัย 4 ที่ปรับปรุงพันธุ์โดยโครงการเกษตรอินทรีย์ สนามบินสุโขทัย ใช้เป็นพันธุ์แม่ (recipient) กับพันธุ์ข้าวปทุมธานี 1 (Pathum Thani 1) ของกรมการข้าว ใช้เป็นพันธุ์พ่อ (Donor) โดยข้าวเจ้าสายพันธุ์พระองค์ขาวเกิดจากการปรับปรุงพันธุ์แบบวิธีมาตรฐาน ดำเนินการปลูกและคัดเลือกสายพันธุ์ภายใต้สภาพแปลงทดลอง ของวิชชาลัยข้าวและชาวนา มหาวิทยาลัยนเรศวร และได้ปลูกทดสอบผลผลิต องค์ประกอบของผลผลิต การตอบสนองของพันธุ์ต่อสภาพแวดล้อม และปลูกทดสอบภายใต้สภาพแปลงเกษตรกรในพื้นที่ ตำบลรังนก อำเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร ในปีการเพาะปลูก 1/2566 ต่อมาปลูกทดสอบภายใต้แปลงเกษตรกรในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง ในปีการเพาะปลูก 2/2567 

วัตถุประสงค์ของการปรับปรุงพันธุ์ข้าวพันธุ์พระองค์ขาว เพื่อต้องการรวมยีนที่ควบคุมลักษณะทางเกษตรที่ต้องการในพันธุ์ข้าว ปทุมธานี 1 กับพันธุ์ข้าวหอมสุโขทัย 4 เข้าด้วยกัน ผสมพันธุ์ข้าวเมื่อปี พ.ศ.2559 และได้รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาเพาะเมล็ดพันธุ์ข้าวที่เกิดจากการผสมพันธุ์ได้ในงานวันข้าวและชาวนาแห่งชาติ กรมการข้าว ปี พ.ศ.2559

หลังจากนั้นดำเนินการเพาะปลูก และ คัดเลือกสายพันธุ์ต้นที่ต้องการในประชากรข้าวชั่วรุ่นที่ 2-8 โดยวิธีคัดเลือกแบบพันธุประวัติ ( Pedigree Method) จนกระทั่งได้สายพันธุ์ข้าว NUR02-19-10-9-1-1 (พระองค์ขาว) ที่มีคุณสมบัติต่าง ๆ ทางการเกษตรดีเด่นกว่าพันธุ์พ่อแม่ ได้แก่ มีการแตกกอดีกว่า มีความสูงเฉลี่ย 90 เซนติเมตร ใบธงตั้ง ใบสีเขียวอ่อน เมื่อสุกแก่เมล็ดข้าวเปลือกมีสีน้ำตาลอ่อน เมล็ดข้าวสารและเมล็ดข้าวเปลือกยาว มีอายุเก็บเกี่ยวสั้นเฉลี่ยที่ 90-100 วัน

และการประเมินผลผลิตพบว่า ข้าวเจ้าสายพันธุ์ NUR02-19-10-9-1-1 (พระองค์ขาว) มีผลผลิตค่อนข้างสูงเฉลี่ยที่ 900-1,000 กิโลกรัม/ไร่ ซึ่งสูงกว่าข้าวพันธุ์พ่อแม่ ปัจจุบันได้มีการนำไปทดลองปลูกที่นาของ นายธวิช เพชรพงศ์ ชาวบ้าน ม.1บ้านจระเข้ผอม ต.รังนก อ.สามง่าม จ.พิจิตร และได้ผลผลิตเป็นที่น่าพอใจ

โดยเฉพาะพันธุ์ข้าวปลูก จากการศึกษาพบว่า ชาวนาใช้พันธุ์ข้าวปลูกต่อไร่อยู่ที่ประมาณ 25 กิโลกรัม แต่ถ้า ใช้ข้าวพันธุ์ พระองค์ขาว จะใช้เพียง 1 กิโลกรัมต่อไร่ เพราะ ข้าวหนึ่งเมล็ดจะตกต้นได้มากกว่าข้าวพันธุ์อื่น เช่นในแปลงทดลองปลูกของชาว ข้าวเมล็ดนึง ออกต้นได้มากถึง 70 ต้น ข้าวพระองค์ขาว เมื่อนำมาหุงข้าวจะคล้ายกับ ข้าวปทุมธานี 1 รับประทานง่ายเหมือนข้าวหอมทั่วไป

ดร.ภาวัช  เปิดเผยว่า ตนเองเป็นลูกชาวนา จึงมีความตั้งใจที่จะช่วยเหลือเกษตรกรลดต้นทุนการทำนา เพราะว่ามีงานวิจัยสภาวะโลกร้อน จะส่งผลทำให้การทำนาปลูกข้าวผลผลิตลดลง ทุก 1องศา ปริมาณข้าวจะลดลงประมาณ 10 เปอร์เซนต์ ประกอบกับต้นทุนการทำนาทุกขั้นตอนในปัจจุบันเพิ่มสูงขึ้น จึงเริ่มต้นจากการพันธุ์ข้าว ซึ่งเป็นต้นทุนหลักตามพฤติกรรมของชาวนาที่ปัจจุบันไม่นิยมเก็บเมล็ดพันธุ์ข้าวเอาไว้เพาะปลูกในรอบถัดไป จึงได้ต่อยอดนำพันธุ์ข้าวพระองค์ขาว ทำการทดลองกับพันธุ์ข้าวสายพันธุ์ต่างๆ เพิ่มอีก เพื่อหาพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพดียิ่งขึ้นต่อไปในอนาคต

สำหรับผู้สนใจติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ ดร.ภาวัช วิจารัตน์ ภาควิชาวิทยาศาสตร์การเกษตร คณะเกษตรศาสตร์ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยนเรศวร   หมายเลขโทรศัท์ 09-2551-6262