นอนดี ชีวิตดี! ฉลองวัน World Sleep Day กับเคล็ดลับการนอนที่มีคุณภาพ

(เรียบเรียงโดย อพัชชา ทองสนิท และ กัญญาณัฐ อาศัย)

เมื่อพูดถึงการรักษาสุขภาพ คนมักจะนึกถึงการออกกำลังการ การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หรือการผ่อนคลายจิตใจ แต่สิ่งที่มักถูกมองข้ามไปคือการนอน ทั้งๆ ที่ในชีวิตของมนุษย์เรานั้นใช้เวลาถึง 1 ใน 3 ไปกับกิจกรรมนี้ และการนอนเป็นปัจจัยหลักที่ส่งผลโดยตรงทั้งกับสุขภาพการและสุขภาพจิต

สมาคมการแพทย์เพื่อการนอนหลับโลก (World Association of Sleep Medicine : WASM) จึงได้มีการกำหนดให้วันศุกร์สัปดาห์ที่ 2 เต็มสัปดาห์ ในเดือนมีนาคมของทุกปี เป็น “วันนอนหลับโลก(World Sleep Day)” ซึ่งปี 2568 นี้ ตรงกับวันที่ 14 มี.ค.

การนอนหลับที่ดีถือเป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตของเราอย่างมาก ไม่เพียงแค่ช่วยให้ร่างกายได้พักผ่อน แต่ยังมีบทบาทในการฟื้นฟูทั้งร่างกายและจิตใจ การนอนหลับที่เพียงพอและมีคุณภาพจะช่วยให้ระบบต่างๆ ในร่างกายทำงานได้อย่างเต็มที่ และยังมีส่วนช่วยให้ชีวิตยืนยาวขึ้นได้อีกด้วย

การนอนหลับอย่างมีคุณภาพ

1. การนอนหลับที่ดีควรใช้เวลา 7 – 8 ชั่วโมงต่อคืนเพื่อให้ร่างกายได้ฟื้นฟูและพักผ่อนอย่างเต็มที่ อย่างไรก็ตาม จำนวนชั่วโมงการนอนที่เหมาะสมจะขึ้นอยู่กับช่วงวัยของแต่ละคน โดยเด็กๆ ควรนอนประมาณ 11 – 13 ชั่วโมง ขณะที่ผู้ใหญ่ควรนอน 7 – 8 ชั่วโมง

2. การนอนอย่างมีคุณภาพ คือนอนหลับครบทุกขั้นตอนของการหลับ ซึ่งแบ่งออกเป็นสามระยะหลักๆ คือ หลับตื้น หลับลึก และหลับฝัน เพราะทุกระยะมีความสำคัญ ช่วยฟื้นฟูร่างกายและสมองให้ทำงานได้ดี

การหลับ 3 ระยะ

1. หลับตื้น เป็นช่วงที่ร่างกายเริ่มเข้าสู่การพักผ่อน แต่ยังไม่มีการฝันเกิดขึ้น

2. หลับลึก เป็นช่วงที่ร่างกายได้พักผ่อนอย่างเต็มที่และลึกที่สุด อุณหภูมิร่างกายและความดันโลหิตจะลดลง อัตราการเต้นของหัวใจจะช้าลง และการหลั่งโกรทฮอร์โมนเกิดขึ้นเพื่อการฟื้นฟูเซลล์และการเจริญเติบโต

3. หลับฝันอีกระยะหนึ่งที่สำคัญคือ ช่วงหลับฝัน เป็นระยะที่แม้ว่าร่างกายจะได้พักผ่อน แต่สมองยังคงตื่นตัวอยู่ ช่วยในการจัดระบบความจำและพัฒนาทักษะต่างๆ การนอนหลับที่ดีจึงไม่เพียงแค่การนอนให้ครบชั่วโมง แต่ยังต้องมีคุณภาพในทุกระยะเพื่อให้ร่างกายและสมองได้รับการฟื้นฟูอย่างเต็มที่

บางครั้งแม้ชั่วโมงการนอนหลับจะสั้น แต่หากคุณภาพการหลับดี ร่างกายอาจได้รับการฟื้นฟูอย่างเต็มที่ ซึ่งส่วนหนึ่งอาจเกิดจากปัจจัยภายในร่างกาย เช่น พันธุกรรม และการปรับตัวของร่างกายเองที่ช่วยให้หลับได้ลึกและมีประสิทธิภาพ

ในทางตรงกันข้าม หากแม้จะนอนหลับเป็นเวลานาน แต่ตื่นขึ้นมารู้สึกไม่สดชื่น นั่นอาจเกิดจากการหลับที่ไม่ลึกพอ หรือการสะดุ้งตื่นบ่อยครั้ง ซึ่งจะส่งผลให้การทำงานของระบบหายใจและหลอดเลือดทำงานหนัก และแม้ว่าจะหลับนาน แต่ร่างกายกลับไม่ได้พักผ่อนอย่างเต็มที่ จึงทำให้รู้สึกเพลียแทนที่จะรู้สึกสดชื่น

อ้างอิง: ศูนย์สมองและระบบประสาท โรงพยาบาลกรุงเทพอินเตอร์เนชั่นแนล