“ดัชนีความร้อน” คืออะไร? ทำไมอุณหภูมิเท่ากันแต่ร้อนไม่เหมือนกัน!

ค่าดัชนีความร้อน หรือ Heat Index คือค่าที่ใช้วัดว่า “ร่างกายมนุษย์รู้สึกว่าร้อนแค่ไหน” โดยค่าดัชนีความร้อนนี้ไม่ได้พิจารณาแค่อุณหภูมิที่วัดได้เพียงอย่างเดียว แต่พิจารณาร่วมไปกับค่าความชื้นในอากาศด้วย 

ที่ต้องดูค่าความชื้นด้วยก็เพราะเมื่ออากาศชื้นมาก ร่างกายมนุษย์จะระบายความร้อนผ่าน “เหงื่อ” ได้ยากขึ้น เมื่อเหงื่อไม่ระเหย = ร่างกายไม่เย็นลง = รู้สึกร้อนขึ้นกว่าเดิม

ค่าดัชนีความร้อนจะแบ่งออกเป็น 4 ระดับ คือ

1. เฝ้าระวัง(สีเขียว) - ดัชนีความร้อน 27 - 32.9 องศาเซลเซียส เมื่อสัมผัสความร้อนและทำกิจกรรมกลางแจ้งเป็นเวลานาน อาจทำให้ร่างกายมีอาการเบื้องต้น เช่น อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ผื่นจากความร้อน บวมจากความร้อน ปวดเมื่อยตามร่างกาย นำไปสู่การเกิดตะคริวจากความร้อนได้
2. เตือนภัย(สีเหลือง) - ดัชนีความร้อน 33 - 41.9 องศาเซลเซียส เมื่อสัมผัสความร้อนและทำกิจกรรมกลางแจ้งเป็นเวลานาน อาจมีความเสี่ยงที่จะเป็นตะคริวจากความร้อน และเกิดโรคเพลียแดดจากความร้อนได้ และอาจส่งผลให้เกิดโรคลมร้อนหรือฮีทสโตรก
3. อันตราย(สีส้ม) - ดัชนีความร้อน 42 - 51.9 องศาเซลเซียส เมื่อสัมผัสความร้อนและทำกิจกรรมกลางแจ้งเป็นเวลานาน อาจทำให้เกิดตะคริวจากความร้อนและเกิดโรคเพลียแดดจากความร้อน และเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคลมร้อนหรือฮีทสโตรกได้ หากสัมผัสกับความร้อนอย่างต่อเนื่อง
4. อันตรายมาก(สีแดง) - ดัชนีความร้อน 52 องศาเซลเซียสขึ้นไป เมื่อสัมผัสความร้อนและทำกิจกรรมกลางแดดเป็นเวลานานอย่างต่อเนื่อง มีความเสี่ยงสูงมากที่จะเกิดโรคลมร้อนหรือฮีทสโตรก

เมื่อร่างกายเจอกับดัชนีความร้อนที่สูง ร่างกายจะพยายามควบคุมอุณหภูมิภายในโดยการขับเหงื่อ แต่ถ้าอากาศชื้นจนเหงื่อระเหยไม่ทัน ร่างกายจะ “เก็บความร้อนไว้ข้างใน” ส่งผลให้เกิดอาการต่างๆ เช่น

• ตะคริวจากความร้อน(Heat Cramps): อาการปวดและกล้ามเนื้อหดเกร็ง สาเหตุจากเหงื่อออกมากและร่างกายสูญเสียเกลือแร่เป็นจำนวนมาก และอาจมีผลมาจากการที่ดื่มน้ำเย็นจัดอย่างรวดเร็วและเป็นจำนวนมาก ภายหลังจากเสียเหงื่อในที่อากาศร้อนจัด
• ภาวะเพลียแดด(Heat Exhaustion): อาการอ่อนเพลีย ปวดศีรษะ มึนงง กระสับกระส่าย คลื่นไส้ อาเจียน ผิวหนังเย็น มือสั่น ใจสั่น สาเหตุมาจากการอยู่ในที่มีอากาศร้อนอบอ้าวเป็นเวลานาน
• โรคลมร้อนหรือฮีทสโตรก(Heat Stroke): อันตรายที่สุด อุณหภูมิร่างกายพุ่งสูงเกิน 40°C ความดันต่ำ หัวใจเต้นเร็ว หมดสติ และอาจเสียชีวิตได้ในไม่กี่นาที

คำแนะนำหากต้องอยู่ในพื้นที่ที่มีค่าดัชนีความร้อนสูง

1. ดื่มน้ำบ่อยๆ แม้ไม่รู้สึกกระหาย
2. หลีกเลี่ยงออกกำลังกายหรือทำกิจกรรมกลางแจ้งช่วงแดดแรง (11:00 – 15:00 น.)
3. ใส่เสื้อผ้าโปร่ง สีอ่อน ระบายอากาศได้ดี
4. ใช้หมวก ร่ม หรืออยู่ในที่ร่มเมื่อออกนอกบ้าน
5. พักเป็นระยะหากต้องทำงานกลางแจ้ง
6. สังเกตอาการผิดปกติ เช่น เวียนหัว คลื่นไส้ เหงื่อไม่ออก — ให้รีบหาที่เย็นและขอความช่วยเหลือทันที

บทความที่เกี่ยวข้อง: 6 ขั้นตอนปฐมพยาบาลอาการ “ฮีทสโตรก” จากอากาศร้อนจัด